အရြယ္တင္ ႏုပ်ဳိ႐ံုတင္မက ဦးေႏွာက္စြမ္းအား ေကာင္းၿပီး အသားအေရ
ေခ်ာေမြ႕ေနဖို႔အတြက္ သဘာဝက်တဲ့ နည္းလမ္းေတြကို အႀကံျပဳလိုက္ပါတယ္။
၁။ စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ပါ
စိတ္ဖိစီးမႈက လူတိုင္းအတြက္ ရန္သူပါပဲ။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားရင္အေရးေၾကာင္းထင္ႏႈန္း ျမင့္မားၿပီး
အိုမင္းလြယ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေန႔စဥ္စိတ္ဖိစီးမႈကို တြန္းလွန္ႏိုင္ဖို႔ ေလ့က်င့္ခန္း
ပံုမွန္လုပ္ၿပီး အာဟာရျပည့္ျပည့္ဝဝ စားေပးပါ။ လတ္တေလာ ေလ့လာမႈေတြအရ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္
ခႏၶာကိုယ္ အိုမင္းလြယ္ၿပီး ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ၾကသလို
အဒရီနယ္လင္နဲ႔ေကာ္တီေစာလို ေဟာ္မုန္းေတြ ျမင့္တက္တာေၾကာင့္
ေသြးတိုးတာနဲ႔ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း ျမန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ဒါ့အျပင္
အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ ပူပင္ေသာကမ်ားတာ၊ ေဒါသထြက္တာ၊ ေသြးတိုးတာနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါထတာေတြလို
က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြနဲ႔လည္း ဆက္စပ္မႈ ရွိေနပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမႈ ေလ်ာ့က်ေအာင္ ဘာလုပ္မလဲ
စိတ္ဖိစီးမႈထိန္းႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆံုးနည္းက တရားထိုင္တာ ျဖစ္ေၾကာင္းေလ့လာသူေတြက ဆိုပါတယ္။
အခ်ိန္အၾကာႀကီး တရားမထိုင္ႏိုင္ရင္ေတာင္ တစ္ေန႔မွာအနည္းဆံုး ၁၀ မိနစ္ေလာက္
ထိုင္ေပး႐ံုနဲ႔ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလ်ာ့က်ႏိုင္ပါတယ္။
၂။ ေကာင္းေသာ အဆီမ်ားမ်ား စားပါ
အိုမီဂါ ၃ ဖက္တီးအက္စစ္မ်ားစြာ ပါဝင္တဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့အစာေတြကို စားေပးတာက
ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့က်ေစတာေၾကာင့္စိတ္ခံစားမႈကို တည္ၿငိမ္ေစတာ၊
အ႐ိုးေတြကို သန္စြမ္းေစတာနဲ႔အိုမင္းမႈေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အျမင္ျပႆနာေတြကို
ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ အိုမီဂါ ၃ ဖက္တီးအက္စစ္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ အင္ဇိုင္းေတြရဲ႕
စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္းကိုေကာင္းမြန္ေစၿပီး
စြမ္းအင္ အျဖစ္ သံုးေပးႏိုင္ပါတယ္။ အသားအေရကိုလည္းေတာက္ပေစပါတယ္။
ေကာင္းေသာ အဆီရရွိေအာင္ ဘာလုပ္မလဲ
တစ္ေန႔မွာ အိုမီဂါ ၃ ဖက္တီးအက္စစ္ကို
ႏွစ္ဂရမ္ မွီဝဲဖို႔ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ဆိုထားပါတယ္။
အိုမီဂါ ၃ ပါတဲ့ ဆယ္လ္မြန္ငါး၊ ဆာဒင္းငါး၊သီဟိုဠ္ေစ့ စတာေတြကို စားေပးပါ။
တကယ္လို႔ မစားျဖစ္ရင္ အိုမီဂါ ၃ ၿဖည့္စြက္ေဆး မွီဝဲပါ။
၃။ လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ပါ
ပံုမွန္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းေပးႏိုင္႐ံု သာမကကြက္သားေတြ သန္စြမ္းတာ၊
အ႐ိုးေတြ သန္မာတာ၊ စိတ္ခံစားမႈ ေကာင္းတာနဲ႔ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေတြးေခၚႏိုင္စြမ္းရွိတာ
စတဲ့ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကိုရရွိေစပါတယ္။ တစ္ေန႔မွာ ၁၀ မိနစ္ခန္႔ လမ္းေလွ်ာက္ေပး႐ံုနဲ႔
အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကိုလည္း ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ပူပင္ေသာကေတြကို
ဖယ္ရွားေပးႏိုင္ၿပီး မွတ္ဉာဏ္ကို တိုးတက္
ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။
တစ္ေန႔တာ လိုအပ္ေသာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ရရွိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ
တစ္နာရီ ထိုင္ၿပီးတိုင္း တစ္ႀကိမ္ လမ္းထေလွ်ာက္ပါ။ တစ္ေန႔ မိနစ္ ၃၀ ေလာက္လမ္းေလွ်ာက္တာ၊
ေျပးတာ၊ ေရကူးတာ၊ စက္ဘီးစီးတာနဲ႔ ကခုန္တာေတြကိုလုပ္ေဆာင္ေပးပါ။
၄။ စပ်စ္ဝိုင္ အနည္းငယ္ ေသာက္ပါ
စပ်စ္သီးထဲမွာပါတဲ့ ရက္စ္ဗာရထေရာဓာတ္ကို ရရွိတဲ့သူေတြကမရရွိသူေတြထက္စာရင္
သက္တမ္းၾကာၾကာ ေနရတယ္လို႔ ေလ့လာမႈေတြက ဆိုပါတယ္။ကြက္ေတြကို ေလ့လာမႈအရ
ရက္စ္ဗာရထေရာဟာ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခနဲ႔ အသည္းေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလ်ာ့က်ေစတယ္လို႔သိရပါတယ္။
အဝလြန္တာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေသဆံုးမႈကလည္း သိသိသာသာ
ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ တစ္ေန႔မွာ စပ်စ္ဝိုင္တစ္ခြက္
ေသာက္ေပးမယ္ဆိုရင္ဒီအက်ဳိးေက်းဇူးေတြကို
ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂၽြန္ေဟာ့ပ္ကင္းရဲ႕ ေလ့လာမႈအသစ္အရ ဝိုင္နီဟာ ေလျဖတ္တာေၾကာင့္
ျဖစ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ ထိခိုက္မႈကို ၄၀ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ စပ်စ္ဝိုင္မွာပါတဲ့
ပ႐ိုအန္သိုဆိုင္ယာနင္ဓာတ္ဟာ ေသြးေၾကာပိတ္တာကို ေလ်ာ့က်ေစၿပီးေသြးတြင္းကို လက္စထေရာအဆင့္
ေလ်ာ့နည္းကာ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
စပ်စ္ဝိုင္ေၾကာင့္ ေကာင္းက်ဳိး ရရွိေအာင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ
တစ္ေန႔ စပ်စ္ဝိုင္ တစ္ဖန္ခြက္ထက္ ပိုၿပီး မေသာက္ပါနဲ႔။
၅။ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာကို အေလးထားပါ
ခ်စ္ျခင္းေမတၱာက အစြမ္းထက္ ေဆးတစ္လက္ ျဖစ္ပါတယ္။
ခ်စ္ျခင္းေမတၱာေၾကာင့္ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေလးစားစိတ္ကို အားေကာင္းေစၿပီး
ကိုယ္ခံစြမ္းအား စနစ္ကို
တိုးျမင့္ေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ
က်န္းမာေရးကိုေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။ ခ်စ္ျခင္းေၾကာင့္ ေအာက္ဆီတိုစင္
ေဟာ္မုန္းေတြကိုထြက္ေစၿပီးစိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ပူပင္ေသာကကို
ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ ရရွိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္သင့္သလဲ
သင့္ဘဝအေဖာ္နဲ႔အတူ မၾကာခဏ ခ်စ္ၾကည္ႏူးမႈကို ရွာေဖြပါ။
ဒါမွမဟုတ္ပန္းခ်ီဆြဲတာ၊ စာဖတ္တာလို ဝါသနာပါတဲ့ အလုပ္ေတြကို
အတူတူမွ်ေဝခံစားေပးမယ့္ မိတ္ေဆြစစ္ကို ရွာေဖြပါ။
၆။ ေယာဂက်င့္ပါ
ေယာဂက်င့္တာေၾကာင့္ စြမ္းအင္ပိုမို ရရွိေစၿပီး ခႏၶာကိုယ္ အေနအထားမွန္ကန္ကာ ေပ်ာ့ေပ်ာင္း
သန္စြမ္း ေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စိတ္ဖိစီးမႈေျပေလ်ာ့ၿပီး စိတ္ၾကည္ႏူးမႈ ရရွိေစပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ႐ုပ္ရည္ႏုပ်ဳိေစတဲ့ေကာင္းက်ဳိးကို ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အသက္႐ွဴရတဲ့ ေယာဂက်င့္တာက
ဆဲလ္ေတြဆီေအာက္ဆီဂ်င္ ေရာက္ရွိေစၿပီး အဆိပ္ေတြ ထြက္ရွိေစကာ နာမက်န္းမႈ
မျဖစ္ေအာင္ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေရျပားကို ေတာက္ပေစႏိုင္ပါတယ္။
တျခားေလ့က်င့္ခန္းေတြနဲ႔ မတူတာက ခႏၶာကိုယ္တြင္း စနစ္ေတြကိုလည္းေကာင္းမြန္ ေစႏိုင္ပါတယ္။
ေယာဂေၾကာင့္ အက်ဳိးေက်းဇူး ရရွိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ
တစ္ပတ္မွာ အနည္းဆံုး ႏွစ္ႀကိမ္ ေယာဂက်င့္ရင္ စြမ္းအားတိုးေစၿပီး အ႐ိုးထုသန္စြမ္းကာ စိတ္ဖိစီးမႈ
ေျပေလ်ာ့ေစပါတယ္။
၇။ တလည္းသီး သံုးပါ
တလည္းသီးဟာ တျခားသစ္သီးေတြထက္ အက်ဳိးေက်းဇူး ပိုမ်ားတယ္လို႔ လတ္တေလာေလ့လာမႈေတြက
ဆိုပါတယ္။ တလည္းသီး ေဖ်ာ္ရည္ဟာ ေသြးတြင္း ကိုလက္စထေရာန႔ဲေသြးဖိအားကို ေလ်ာ့က်ေစၿပီး
ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာနဲ႔ အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါေတြမျဖစ္ေအာင္လည္း ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
တလည္းသီးဟာ ကင္ဆာေရာဂါ တခ်ဳိ႕ကိုမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔ ေလ့လာသူ
တခ်ဳိ႕က ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။
တလည္းသီးဟာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ အေရျပား ပ်က္စီးတာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
တလည္းသီးေၾကာင့္ ေကာင္းက်ဳိးရေအာင္ ဘာလုပ္သင့္သလဲ
တလည္းသီးေဖ်ာ္ရည္ ေသာက္ပါ။ တလည္းသီးနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ အိုမင္းမႈတားမ်က္ႏွာလိမ္းခရင္မ္ဟာ
အေရးေၾကာင္းေတြကို ေျပေလ်ာ့ေစၿပီး ငယ္ရြယ္ႏုပ်ဳိတင္းရင္းတဲ့ အသားအေရကို ရရွိေစပါတယ္။
၈။ လက္ဖက္စိမ္း လက္ဖက္ရည္ ေသာက္ပါ
လက္ဖက္စိမ္း လက္ဖက္ရည္ဟာ ရင္သားကင္ဆာ အႏၲရာယ္ကို ေလ်ာ့က်ေစၿပီး ဆီးအိတ္၊
အူမႀကီးနဲ႔ အဆုတ္စတဲ့ ေနရာေတြမွာ ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
လက္ဖက္စိမ္းဟာ ကင္ဆာဆဲလ္ ႀကီးထြားမႈကိုလည္း ဟန္႔တားႏိုင္တယ္လို႔ေလ့လာသူတခ်ဳိ႕က
ဆိုပါတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကုိလည္း ထိန္းေပးႏိုင္တဲ့အျပင္အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
လက္ဖက္စိမ္းေၾကာင့္ ေကာင္းက်ဳိးရေအာင္ ဘာလုပ္သင့္သလဲ
လက္ဖက္စိမ္းကို တစ္ေန႔ ႏွစ္ခြက္၊ သံုးခြက္ခန္႔ ေသာက္ေပးတာက အေကာင္းဆံုးက်န္းမာေရး အာနိသင္ကို ရရွိေစႏိုင္ပါတယ္။
၉။ အေရျပားကို အားျဖည့္ပါ
ရက္တီေနာ (Retinol) ဟာ အသားအေရကို ေခ်ာမြတ္ေစၿပီး အေရးေၾကာင္းေတြမျဖစ္ေအာင္
ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေရျပားကို ပိုးသားလိုႏူးညံ့ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေစကာ ႏွင္းဆီလို
လန္းဆန္း ေနေစပါတယ္။ အေရးေၾကာင္းေတြေလ်ာ့က်ေစၿပီး အသားအေရ တင္းရင္းကာ
ေခၽြးေပါက္ေတြ မက်ယ္ေအာင္ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အိုမင္းမႈတား အလွကုန္မွာ
အာရွသစ္ပင္ေတြမွာ ပါဝင္တဲ့Madecassol ဆိုတဲ့ ဓာတ္ပါဝင္ရင္ အေရျပားကို
ျပည့္တင္းေစကာ အေရးေၾကာင္းေတြေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ အေရျပား ဆဲလ္ေတြကိုလည္း
ေရဓာတ္ ျပည့္ဝေစပါတယ္။
ဘယ္လို လိမ္းရမလဲ
ရက္တီေနာပါတဲ့ အေရျပားလိမ္း ခရင္မ္ကို လိမ္းပါ။ ညဘက္မွာ ေနကာႏိုင္စြမ္းမပါတဲ့ ရက္တီေနာ
ခရင္မ္လိမ္းပါ။ ဗီတာမင္စီပါတဲ့ ခရင္မ္ကိုလိမ္းေပးရင္လည္း ေကာ္လာဂ်င္ ႀကီးထြားေစၿပီး
အေရျပား တင္းရင္းလွပေစပါတယ္။
ေန႔စဥ္ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္ ေအနဲ႔ ဘီကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ့္ ေနကာခရင္မ္လိမ္းေပးပါ။
၁၀။ ဦးေႏွာက္ဆိုင္ရာ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေဆာင္ပါ
အေမရိကန္ေဆးပညာ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေလ့လာမႈ တစ္ရပ္အရ ဦးေႏွာက္ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္တာက
ေတြးေခၚ ေျမာ္ျမင္မႈကို ေကာင္းေစတယ္လို႔သိရပါတယ္။
ဦးေႏွာက္စြမ္းအား ျမင့္တက္ေစရန္ ဘာလုပ္သင့္သလဲ
ဦးေႏွာက္ ေလ့က်င့္ခန္းေတြျဖစ္တဲ့ ဆူဒိုကု ေလ့က်င့္ခန္း၊ စကားလံုးဆက္တဲ့ေလ့က်င့္ခန္းေတြကို
လုပ္ေဆာင္ေပးပါ။ ကိန္းဂဏန္းေတြ၊ စကားလံုးေတြ သံုးၿပီးေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေပးတာက
ဦးေႏွာက္ကို က်န္းမာေစပါတယ္။
Naw Susanna Hla Hla Soe
is an advocate, activist and practitioner for a holistic well-being of
women and children in Myanmar. She is currently the Executive Director
of Karen Women Action Group (KWAG), a Yangon-based local civil society
organized engaged in capacity building and empowerment training for
women in particular, and microfinance programs for families, education
support for impoverished children, and emergency relief for
disaster-affected communities in general. While working as a mid-level
professional and community development supervisor at World Vision
Myanmar, Naw Susanna actively volunteered at KWAG. With the passion to
work more closely with the grassroots and the desire to serve as a voice
for the underrepresented poor and women, Naw Susanna has devoted her
work full time to KWAG since 2010.
