ကမၻာေပၚမွာ အဆင့္ ရ ေရာက္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ခံရတဲ့ညဳကလီယားမေတာ္တဆမႈ ဘယ္လိုလဲဆိုတာကို သိနားလည္ထားသင့္

Wednesday, April 13, 2011
ကမၻာေပၚမွာ အဆင့္ ရ ေရာက္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ခံရတဲ့ညဳကလီယားမေတာ္တဆမႈ ဘယ္လိုလဲဆိုတာကို သိနားလည္ထားသင့္ပါတယ္။

အဆင့္ ၀ မွ အဆင့္ ၇ အထိ
ဂ်ပန္အစိုးရက ဖူကူရွီးမားညဴကလီယား အက်ပ္အတည္းကို ႏိုင္ငံတကာ စံႏႈန္းသတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ အဆင့္ ၇ သို႕ တိုးျမွင့္လိုက္တယ္လို႕ေၾကညာၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဂ်ပန္ေရာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ေတြၾကားထဲမွာ စိုးရိမ္ ေရမွတ္ တက္လာခဲ့ပါတယ္။ ”အဆင့္ ၇ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ဘာလုပ္ရမွာလဲ”။”အဆင့္ ၇ ဆိုတာဘာလဲ” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြဟာ စိုးရိမ္မႈေတြ၊ ေ၀ခြဲမရမႈေတြ နဲ႕အတူ ေရာျပြမ္းထြက္ ေပၚလာခဲ့ပါ တယ္။

ဒီေတာ့ ဂ်ပန္အစိုးရက ေျပာတဲ့ အဆင့္ ၇ ဟာ ဘာလဲဆိုတာ သိထားဖို႕ေတာ့လိုအပ္လာပါၿပီ။ အဲဒီအဆင့္ ၇ ဆိုတာက International Nuclear Event Scale လို႕ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ညဴကလီယား ျဖစ္ရပ္မ်ားကို တိုင္းတာေသာ စေကး အဆင့္ ၇ ဆင့္ရွိတဲ့အထဲမွာ အျမင့္ဆံုးနဲ႕ အစိုးရိမ္ရဆံုး အဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္ သံုည ကေန ၇ အထိရွိပါတယ္။ ေအာက္မွာ အေရာင္ကြဲေတြနဲ႕ေဖာ္ျပထားတဲ့ အတိုင္းျဖစ္ပါတယ္။

7 – Major accident အဓိကက်ေသာမေတာ္တဆမႈ
6 – Serious accident စိုးရိမ္ဖြယ္ရာမေတာ္တဆမႈ
5 – Accident with wider consequences ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕ေသာအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ
4 – Accident with local consequences ေဒသတြင္းအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ
3 – Serious incident စိုးရိမ္ဖြယ္ျဖစ္ရပ္
2 – Incident ျဖစ္ရပ္
1 – Anomaly ပံုမွန္မဟုတ္မႈ
0 – Deviation (no safety significance) သိသာေသာဥပါဒ္မျဖစ္မႈ

အဲဒီအဆင့္ ၇ ဆင့္ကို ဘယ္သူက တိုင္းတာ သတ္မွတ္ထား တာလဲလို႕ ေနာက္ထပ္ေမးခြန္း ထုတ္စရာရွိလာ ပါတယ္။ ညဴကလီယား မေတာ္တဆ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ ေဘးကင္းလံုျခံဳေရးနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး သြက္လက္ ထိေရာက္စြာ ဆက္သြယ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႕ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံတကာ
အႏုျမဴစြမ္း အင္ေအဂ်င္စီ IAEA ဟာ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ International Nuclear and Radiological Event Scale (INES) ကို သတ္မွတ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

ဘယ္လိုနည္းေတြနဲ႕ သတ္မွတ္တာလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကေတာ့ ပညာရပ္ ဆိုင္ရာေမးခြန္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ရွင္းရွင္း ေျပာရလို႕ရွိရင္ ငလ်င္ တိုင္းတာတဲ့ ပံုစံလိုမ်ဳိး ေလာ့ဂရစ္သမ္တြက္ခ်က္မႈပံုစံေတြနဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္တြက္ ထားတဲ့ေဖာ္ျပခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္ ၀ ကေန အဆင့္ ၇ အထိ တခုနဲ႕တခုၾကားကြာျခားခ်က္ပမာဏ ဟာ ဆယ္ဆကြာပါတယ္။ ဆိုလိုတဲ့သေဘာက အဆင့္ ၀ ထက္ အဆင့္ ၁ က ဆယ္ဆပိုျပင္းတယ္၊ ပိုအႏၲရာယ္ ႀကီးတယ္ဆိုတဲ့သေဘာပါ။ အဆင့္ ၀ က လူကို ေဘးဥပါဒ္သိသိသာသာမျဖစ္ေစဘူးလို႕ဆိုတဲ့အတြက္ အဆင့္ ၇ ဆိုလို႕ရွိရင္ အဲဒါထက္ အဆ ၇၀ ပိုတဲ့အဓိပၸာယ္ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ အဆင့္ တဆင့္စီဟာ ဘယ္လိုလဲဆိုတာကို သိနားလည္ထားသင့္ပါတယ္။

အျမင့္ဆံုးျဖစ္တ့ဲ အဆင့္ ၇ Major accident ဆိုတာဟာ ေရဒီယို ဓာတ္သတၱိၾကြတဲ့ျဒပ္ေတြ အေျမာက္အျမား ထြက္ရွိေနၿပီး လူ႕ က်န္းမာေရးကိုေရာ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ကိုပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႕ထိေရာက္ ေစတဲ့အတြက္ တန္ျပန္အေရး ယူေဆာင္ရြက္တာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ အစီအစဥ္ခ်ၿပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ လုပ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကမာၻမွာ အဆင့္ ၇ ေရာက္တယ္လို႕သတ္မွတ္ခံရတဲ့ ညဴကလီယားမေတာ္မဆမႈဟာ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၆ ရက္ေန႕မွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ (ယခင္ဆိုဗီယက္ယူနီယံ) အခုအခါ ယူကရိန္းႏိုင္ငံ ခ်ာႏိုဘိုင္းလ္ ညဴကလီယား ေဘးသင့္မႈျဖစ္ပါတယ္။ စမ္းသပ္မႈလုပ္ရင္းနဲ႕ အားႀကီးမားလွတဲ့ ေရေႏြးေငြ႕ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ၿပီး မီးေလာင္ကာ ညဴကလီယား ေလာင္စာေတြကေန ေရဒီယို ဓာတ္သတၱိၾကြတဲ့ျဒပ္ေတြ ပတ္၀န္းက်င္ ေလထုထဲကို အႀကီး အက်ယ္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ လူ ၅၆ ဦးေသဆံုးၿပီး လူ ၄၀၀၀ ေလာက္ဟာ ကင္ဆာေရာဂါမ်ဳိးစံုခံစားခဲ့ရပါတယ္။ ခ်ာႏိုဘိုင္းလ္ၿမိဳ႕ကိုလည္း လံုး၀စြန္႕ခြာခဲ့ရၿပီး လူမေနေတာ့တဲ့ အရပ္ေဒသ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ၃၀ ကီလိုမီတာ အထူးကန္႕သတ္ဇံုဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ ဂ်ပန္မွာျဖစ္ ပြားေနတဲ့ ဖူကူရွီးမား ညဴကလီယား အက်ပ္အတည္း ပဲျဖစ္ပါတယ္။

အဆင့္ ၆ Serious accident ဆိုတာဟာ ေရဒီယိုဓာတ္သတၱိၾကြတဲ့ျဒပ္ေတြ သိသိသာသာခ်ည္းထြက္ရွိေန ၿပီးအဲဒါကို ေသေသခ်ခ်ာအစီအစဥ္ေရးဆြဲသတ္မွတ္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၂၉ ရက္ေန႕က ဆုိဗီယက္ယူနီယံ Mayak ၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ Kyshtym disaster အျဖစ္အပ်က္ပါပဲ။ စြန႔္ပစ္ညဴကလီယားျဒပ္ေတြကို ျပန္လည္အသံုးခ်ဖို႕လုပ္တဲ့လုပ္ငန္းစဥ္မွာ အေအးေပးတဲ့စနစ္ခၽြတ္ယြင္းၿပီး ေရေႏြးေငြ႕ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေရဒီယိုဓာတ္သတၱိၾကြတဲ့ျဒပ္ တန္ခ်ိန္ ၇၀ ကေန ၈၀ အထိ ေလထုထဲပ်ံ႕လြင့္ခဲ့တယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ေဒသတြင္းျပည္သူေတြအေပၚ ဘယ္ေလာက္အတုိင္း အတာအထိ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈွရိွခဲ့တယ္ဆိုတာကို မသိခဲ့ရပါဘူး။

အဆင့္ ၅ Accident with wider consequences ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕ေသာအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ဆိုတာ ကေတာ့ ေရဒီယိုဓာတ္သတၱိၾကြတဲ့ျဒပ္ေတြဟာ အတိုင္းအတာတခုအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ထြက္တာကိုေခၚတာပါ။ ဒီလိုျဖစ္လာခဲ့ရင္ စနစ္တက်နဲ႕စီစဥ္သတ္မွတ္ၿပီး တန္ျပန္အေရးယူေဆာင္႐ြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေသဆံုးမႈ ေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဓာတ္ေပါင္းဖိုေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီး ညဴကလီယားေလာင္စာေတာင့္ေတြတစိတ္တပိုင္း အရည္ေပ်ာ္တာေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၅၇ ခုႏွစ္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ Windscale fire ။ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု Three Mile Island accident ။ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ကေနဒါႏိုင္ငံ First Chalk River accident ။ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ Lucens partial core meltdown ။ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ ဘရာဇီးႏိုင္ငံ Goiânia accident စတဲ့ေနရာေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အဆင့္ ၄ Accident with local consequences ေဒသတြင္းအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈဆိုတာကေတာ့ ေရဒီယို ဓာတ္သတၱိၾကြတဲ့ျဒပ္ေတြ အနည္းအက်ဥ္းစိမ့္ထြက္ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ့တာကို ေခၚတာပါ။ ေဒသတြင္းမွာ စားေသာက္ စရာေတြနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ကန္႕သတ္ထိန္းခ်ဳပ္တားျမစ္တာေတြလုပ္ၿပီး အေရးယူေဆာင္ရြက္ရတဲ့အဆင့္ပါ။
လူထုၾကားမွာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ခံရႏိုင္တဲ့အဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္သတ္မွတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ကမာၻေပၚ က ညဴကလီယားမေတာ္တဆမႈေတြထဲမွာ တဦးေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဓာတ္ေပါင္းဖိုထိခိုက္မႈျဖစ္ႏိုင္တဲ့အဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္၊ အေမရိကန္၊ ျပင္သစ္၊ အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်က္ကိုစလိုဗားကီးယား၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့ဘူးပါတယ္။
အဆင့္ ၃ Serious incident စိုးရိမ္ဖြယ္ျဖစ္ရပ္ဆိုတာကေတာ့ ညဴကလီယားစက္႐ံုေတြ ၊ ဓာတ္ေပါင္း ဖိုေတြမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့အလုပ္သမားေတြ တႏွစ္ကို ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ခံရတဲ့ပမာဏထက္ ၁၀ ျမင့္မား တဲ့အဆင့္ကိုေခၚတာပါ။ ေသေလာက္တဲ့အထိမျဖစ္ပါဘူး။ အေရျပားေတြေလာင္သြားေလာက္တဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၿဗိတိန္၊ ဟန္ေဂရီ၊ စပိန္ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့ဘူးပါတယ္။
အဆင့္ ၂ Incident ျဖစ္ရပ္ ဆိုတာကေတာ့ လူေတြဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ခံရတဲ့ပမာဏဟာ ၁၀ မီလီ ဆီးလ္ဗာ့တ္ပဲရွိပါတယ္။ အလုပ္သမားေတြ ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ခံရတဲ့ပမာဏထက္ပိုမိုတဲ့ ေရာင္ျခည္သင့္ ခံရမႈအဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ စပိန္၊ ဆြီဒင္၊ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံေတြမွာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္ ။
အဆင့္ ၁ Anomaly ပံုမွန္မဟုတ္မႈ ဆိုတာကေတာ့ ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ တႏွစ္ေရာင္ျခည္သင့္ခံရရင္ အႏၲရာယ္မျဖစ္ေစတဲ့ ပမာဏကို ေက်ာ္လြန္တဲ့အဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ဘူးပါတယ္။
အဆင့္ ၀ ကေတာ့ Deviation (no safety significance) သိသာေသာဥပါဒ္မျဖစ္မႈ ဆိုတာကေတာ့ ေဘးဥပါဒ္သင့္တဲ့အဆင့္မဟုတ္ပါဘူး။ စလိုေဗးနီးယား၊ အာဂ်င္တီးနား၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတို႕မွာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဂ်ပန္အစိုးရကသတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ အဆင့္ ၇ ဆိုတာက ဘယ္ေနရာကိုသတ္မွတ္ထားသလဲဆိုတာက သာမန္ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ မသိမျဖစ္သိဖို႕လိုအပ္တဲ့အခ်က္ပါ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ရင္ ေၾကာက္႐ြ႕ံစိုးရိမ္မႈေတြ ျဖစ္ႏိုင္လို႕ပါပဲ။ ဖူကူရွီးမား ဒိုင္းအိခ်ိ အမွတ္တစ္ဓာတ္အားေပးစက္႐ံုေနရာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ပန္အစိုးရက အဲဒီလိုမေၾကညာခင္မွာ IAEA ကို ႀကိဳတင္အသိေပးၿပီး ယာယီသတ္မွတ္ထားတယ္ဆိုတဲ့ေလွ်ာက္လႊာကို တင္ထားခဲ့တယ္လို႕ IAEA ကဆိုပါတယ္။