တီဘီေဝဒနာရွင္မ်ားၾကားက တီးတိုးစကားမ်ား

Written by စႏၵီေမ (မဇၥ်ိမ)

Monday, 09 May 2011 14:19

“တီဘီေဆးကေတာ့ အလကားပါလို႔ေျပာၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအလကားကို အလကားမရဘူး” ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္တီဘီေရာဂါကူးစက္ပ်ံ႕ပြားမႈႏႈန္းမွာ ႏွစ္စဥ္ျမင့္တက္လ်က္ရိွကာ တီဘီေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ပိုမိုလုပ္ကိုင္လာရေၾကာင္းျပည္တြင္းသတင္း၊ ဂ်ာနယ္မီဒီယာမ်ားတြင္ေရးသားေဖာ္ျပထားၾကသည္။ အဆိုပါတီဘီေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ားအတြက္ WHO (World Health Organization) မွ DOTS အမည္ရွိ တီဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေဆးမ်ား အခမဲ့ျဖန္႔ေဝေပးလ်က္ ရွိသည္။ ထိုေဆးမ်ားကုိ ျပည့္သူ႔ေဆး႐ုံႏွင့္ ေဒသႏၲရက်န္းမာေရးဌာနမ်ားမွလြဲၿပီး ျပင္ပတြင္ထားရွိေရာင္းခ်ျခင္း မျပဳရဟု သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ရွိသူမ်ားက ထုတ္ျပန္ထားသည္။ ထို႔ျပင္ တိဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး စီမံခ်က္ကာလမ်ားတြင္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားအစီစဥ္မ်ားမွ ယခုကဲ့သို႔ေျပာဆိုထုတ္လႊင့္ေလ့ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုလက္ရွိ တီဘီေဝဒနာရွင္မ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆံုၿပီး ေမးျမန္းၾကည့္သည့္အခါ အေျပာႏွင့္အေဟာ၊ လက္ေတြ႔ႏွင့္ စာေတြ႔ တလြဲျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ တီဗီေတြ ဂ်ာနယ္ေတြမွာေတာ့ အခမဲ့ စစ္လို႔ရတယ္ ဘာညာဆိုၿပီး ၾကားေနပါတယ္။ အခုျဖစ္ေတာ့ အဲ့ဒိအဖြဲ႔နဲ႔ ဘယ္လို ဆက္သြယ္ရမယ္၊ ဘယ္မွာမွန္းေတာင္ မသိဘူး။ ထို႔ေၾကာင့္ တီဘီေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ားအၾကား ေျပာဆိုလာေသာ တီးတိုးစကားမ်ားကို တီဘီေဝဒနာရွင္အခ်ိဳ႕၏ အုပ္ထိန္းသူမ်ားႏွင့္ အခုလိုေမးျမန္းေျပာဆိုျဖစ္ခဲ့သည္။ ေျမာက္ဒဂုံက ေဒၚစန္းျမင့္ ေမး။ ။ အေဒၚ့သမီး တီဘီေရာဂါျဖစ္ေနတာ ဘယ္ေလာက္ၾကာၿပီလဲ။ ဘယ္လိုသိတာလဲ။ ေျဖ။ ။ေရာဂါျဖစ္ေနတာကေတာ့ (၃)လေလာက္ရွိၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အခုမွပဲသိေတာ့တာ။ ပထမေတာ့ ရက္ရွည္ေခ်ာင္းဆိုးေနတာၾကာေနေတာ့ ေဆးၿမီးတိုနဲ႔ကုတယ္။ ေဆးခန္းလည္းတစ္ခါ ႏွစ္ခါျပျဖစ္ပါတယ္။ ၁၅ဝဝ-၂ဝဝဝ သာကုန္သြားတယ္၊ ဆရာဝန္ကလဲဘာမွ မေျပာဘူး။ေဆးေတြဘာေတြစစ္ဖို႔ကလည္း ကိုယ့္မွာက ေငြ တေသာင္းခြဲ ႏွစ္ေသာင္းမေျပာနဲ႔၊ တေထာင္ ႏွစ္ေထာင္ေတာင္အပိုမရွိဘူး။ ဒီေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ သမီးတေယာက္လုပ္စာနဲ႔ စားေနရတာ။ သူလုပ္ရတဲ့အလုပ္ကလည္း ဘိလိယက္ခံုမွာ။ တရက္ပ်က္လို႔မရဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လစာကတလလံုးကိုမွ ႏွစ္ေသာင္းခြဲပဲရတာ။ ရက္တိုင္းဝင္ေငြရဖို႔ကို အဲဒီက ကာစတမ္မာ ဆိုလားဘာလားေတြ ေပးတဲ့မုန္႔ဖိုးကို ရေအာင္ၾကိဳးစားရတယ္တဲ့ (သူ႔သမီးေျပာေသာစကားကိုျပန္ေျပာျပသည္) ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ သူေရာဂါဒဏ္ကို မခံႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မ်က္စိမိွတ္ၿပီး ေဆးစစ္လိုက္တဲ့အခါ တီဘီလို႔ေပၚတာပဲ။ ေမး။ ။ဘယ္မွာစစ္ခဲ့တာလဲ။အခု တီဘီတိုက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ေတြရွိတယ္လို႔ၾကားတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႔ေတြက အခမဲ့စစ္ေပးေနၾကတယ္လို႔ သတင္းေတြမွာပါတယ္။အဲဒီအစီအစဥ္ေတြမွာ စစ္ခဲ့တာလား။ ေျဖ။ ။ဘာအစီအစဥ္ေတြရွိမွန္းၾကားေတာင္မၾကားမိပါဘူး။ တီဗီေတြဂ်ာနယ္ေတြမွာေတာ့အခမဲ့စစ္လို႔ရတယ္ ဘာညာဆိုၿပီးၾကားေနပါတယ္။အခုျဖစ္ေတာ့ အဲ့ဒိအဖြဲ႔နဲ႔ဘယ္လိုဆက္သြယ္ရမယ္၊ဘယ္မွာမွန္းေတာင္မသိဘူး။ အထူးကုေဆးခန္းမွာပဲစစ္လိုက္ရတယ္။စစ္႐ုံနဲ႔ ၁၅,ဝဝဝ-၂ဝ,ဝဝဝ ေလာက္ကုန္သြားတယ္။ ေမး။ ။ဒါဆို တီဘီေဆးကို ဘယ္လိုေသာက္ေနလဲ။ ေဆးကေတာ့အလကားရမွာေပါ့။ WHO က အဲဒီ DOTS ေဆးကို ေဝဒနာရွင္ေတြကို အခမဲ့ေပးရမယ္လို႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထုတ္ျပန္ထားတယ္။ၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရးဌာနကလည္း ဒါကို အထူးအေလးထားေဆာင္ရြက္ေနတာလို႔ေျပာေနၾကတယ္။(ေမးခြန္းမဆံုးမီ သူကျဖတ္ေျပာသည္) ေျဖ။ ။ တီဘီေဆးကေတာ့ အလကားပါလို႔ေျပာၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအလကားကို အလကားမရဘူး။ နဲနဲပါးပါးေတာ့လာဘ္ထိုးရတာေပါ့။ ေမး။ ။ဘယ္လုိျဖစ္တာလဲေျပာျပပါအုံး။ ေျဖ။ ။ဘယ္လိုျဖစ္တာလဲဆိုေတာ့ စစခ်င္းတီဘီမွန္းသိေတာ့ ဆရာဝန္(အျပင္ေဆးခန္းမွဆရာဝန္) က ေဆးကို ေျခာက္လတိတိ တရက္မပ်က္ေသာက္ရမယ္တဲ့။ ေနာက္က်လို႔မျဖစ္ေတာ့ဘူး၊ အခုစေသာက္ေတာ့ဆိုေတာ့ အဲဒီအျပင္ကဝယ္ေသာက္ရတာ ေဆးတစ္လံုးကို ၇ဝဝ နဲ႔ တရက္စာ (၃)လံုးကို ၂၁ဝဝ ေပးဝယ္ရတယ္။ အဲဒါမ်ိဳး ၁ဝ ရက္ေလာက္ျဖစ္သြားေတာ့ ကၽြန္မတို႔ ဘယ္လိုမွမခံႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒါနဲ႔ အလကားရဖို႔ နည္းလမ္းကို ရွာရေတာ့တာပဲ။ ၿမိဳ႕နယ္ေဒသႏၲရ က်န္းမာေရးဌာနကိုသြားၿပီး ေမးၾကည့္ေတာ့ အရင္ဆံုးေမးၾကည့္ခအေနနဲ႔ လက္ဖက္ရည္ဖိုး ၂ဝဝဝ ေပးလိုက္ရတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အဲဒီဝန္ထမ္းက တီဘီေဆးအလကားရဖို႔ ဘာေတြလုပ္ရမယ္ဆိုတာေျပာတယ္။ တကယ္ေတာ့ အဲဒါက မခက္ပါဘူး။ ေဒသႏၲရက တာဝန္ရွိတဲ့ ဆရာဝန္တေယာက္ကေန တီဘီေရာဂါရွိတာ မွန္ကန္ေၾကာင္း ေထာက္ခံစာေရးေပးၿပီး စာရင္းသြင္းလိုက္ရင္ရၿပီ။ အဲဒီေထာက္ခံစာရဖို႔ ေစတနာ႐ွိသေလာက္အလႉေငြဆိုၿပီးထည့္ရေသးတယ္။ အဲ့ဒီအဆင့္ၿပီးရင္ေတာ့ တပတ္တခါ ေဆးအလကားထုတ္လို႔ ရသြားၿပီ (တေန႔စာ ၃ လံုး နဲ႔ တပတ္စာဆိုေတာ့ ၂၁ လံုးရတာေပါ့)။ ေဆးကေတာ့ တပတ္စာအလကားေပးတာပါ။ ဒါေပမဲ့ တပတ္တခါကို ဘာေၾကးမွန္းမသိထည့္ရတာ ၁၃ဝဝ နဲ႔ ၁၅ဝဝၾကားကုန္တယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အျပင္မွာဝယ္ရင္ တလံုး ၇ဝဝ နဲ႔ အလံုး ၂ဝ ဆိုရင္ပဲ တပတ္ကို ၁၄,ဝဝဝ ေလာက္ကုန္မွာဆိုေတာ့ ကၽြန္မလည္း ဘာမွ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ေမး။ ။တီဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ေတြမွာေျပာေနတာကေတာ့ ေဆး႐ုံမွာ စာရင္းသြင္းၿပီး အလကားသြားယူရင္ ပိုက္ဆံသက္သာေပမယ့္ စိတ္မသက္သာဘူး။ ၿပီးေတာ့ လံုးဝ အလကားေပးတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ေဝဒနာရွင္ေတြအတြက္ အာဟာရျဖစ္ဖို႔ ငွက္ေပ်ာသီးနဲ႔ ၾကက္ဥေတြ အလကားေပးတယ္ဆို။ ေျဖ။ ။ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာမွအလကားမရဘူး။ ကၽြန္မေတာင္တေန႔ ငွက္ေပ်ာသီးႏွစ္လံုးႏႈန္းနဲ႔ ၆ လ သမီးကိုေကၽြးရမွာ မတတ္ႏိုင္လို႔ ေဆြမ်ိဳးေတြဆီ အလႉခံထြက္ရအုံးမွာ။ သာေကတက ဦးထြန္းမင္းလိႈင္ ေမး။ ။ဦးရဲ႕သမီး တီဘီေရာဂါျဖစ္တာၾကာၿပီလား။ ေျဖ။ ။သမီးေလးက လြန္ခဲ့တဲ့တႏွစ္ကျဖစ္ခဲ့တာ။သူ ၁ဝ တန္းတက္ေနတဲ့ႏွစ္ေပါ့။ ေမး။ ။ဘယ္လိုကုသမႈခံယူခဲ့လဲ။ ေျဖ။ ။အထူးကုေဆးခန္းမွာပဲ ကုခဲ့တာ။သမီးေခ်ာင္းစဆိုးကထဲက ျပခဲ့တာေလ။အဲဒါ တီဘီမွန္းသိေတာ့ ဆရာဝန္က သူပဲဆက္ကုေပးခဲ့တယ္။ ေဆးလည္းသူပဲေပးတယ္။ ၆ လတိတိသူပဲတာဝန္ယူေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကေလးက ၁ဝ တန္းဆိုေတာ့ ေဆးခြင့္ေတြ ဘာေတြလည္း ေရးေပးတယ္။ အဲဒီအတြက္ေတာ့ တသိန္းေလာက္ကန္ေတာ့ရတယ္။ ေမး။ ။တီဘီေရာဂါသည္ေတြအတြက္ေဆးက ေဆး႐ုံေတြမွာပဲရတယ္လို႔ေျပာၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဝဒနာျဖစ္သူတိုင္းကို အလကားေပးတာတဲ့။ အဲဒါအလကားမရဘူးလား။ ေျဖ။ ။ေပါက္ေပါက္ရွာရွာ၊မရပါဘူး။ ေဆး႐ုံမွာစာရင္းသြင္းၿပီး အလကားသြားယူရင္ ပိုက္ဆံသက္သာေပမယ့္ စိတ္မသက္သာဘူး။ ၿပီးေတာ့ လံုးဝအလကားေပးတာလည္းမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီဝန္ထမ္းေတြက ဘာေၾကးညာေၾကး အလႉေငြဆိုၿပီးေျပာေတာင္းတာ။ ေဆးသြားယူတဲ့ အပတ္တိုင္းကို လက္ဖက္ရည္ဖိုး ၁ဝဝဝ-၂ဝဝဝ ေလာက္ေတာ့ေပးေနရတာပဲ။ ေငြမတတ္ႏိုင္တဲ့သူေတြကေတာ့ ဒီနည္းလမ္းကလြဲရင္ေရြးစရာ မရွိဘူးေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တတ္ႏိုင္ေသးေတာ့ စိတ္ဆင္းရဲမခံဘူး။ အခုလိုအျပင္မွာပဲ ၆ လစာ တခါထဲ ေဆးယူထားလိုက္တယ္။ သိန္းနဲ႔ခ်ီ ကုန္တာေပါ့ဗ်ာ။ ပိုက္ဆံရွိရင္ အဲဒိ DOTS ေဆးက ၾကိဳက္တဲ့ေနရာမွာ ဝယ္လို႔ရတယ္။ တခါတေလ ေဆး႐ုံေတြမွာေတာင္ေဆးျပတ္သြားတယ္ လို႔ၾကားရေသးတယ္။အျပင္မွာေတာ့ တေနရာမရ တေနရာရေနတာပဲ။ မွတ္ခ်က္။ ။ တီဘီေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ားအတြက္ DOTS ေဆးကုိ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ (WHO)က ၫႊန္ၾကားထားၿပီးျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ က်န္းမာေရးဌာနကလည္း တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ထားၿပီးျဖစ္သည္။ ေဝဒနာရွင္မ်ားအတြက္ အာဟာရမ်ား ေထာက္ပံ့ပစၥည္းမ်ားပါ ေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း တီဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး စီမံကိန္း ပါဝင္သူမ်ားက ျပည္တြင္းမီဒီယာမ်ားတြင္ ဖြင့္ဟေျပာၾကားထားသည္။ ေနာက္ဆံုးတားျမစ္ခ်က္တခုမွာ ထို DOTS ေဆးအား အစိုးရ ေဆး႐ုံ ၊ ေဆးခန္းမွအပ ျပင္ပတြင္ ထားရွိေရာင္းခ်ျခင္း မျပဳရဟု ဆိုသည္။