“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ပညာေရး (ဆရာ ေစာေအာင္သန္းေ၀ႏွင့္ အင္တာဗ်ဴး)

(၁) ပထမဆံုး ဆရာ ေအာင္သန္းေဝ အေနနဲ ့ ဆရာရဲ႕ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းနဲ ့ ပညာေရး ျဖတ္သန္းမႈ၊ လက္ရွိ တာဝန္ ဝတၱရားေတြကို ေျပာျပေပးပါ။

က်ေနာ့္ကို ကရင္ျပည္နယ္၊ ေကာ့ကရိတ္ၿမိဳ႕နယ္က ရြာကေလးတရြာမွာ ေမြးပါတယ္။ အေျခခံပညာ အထက္တန္း (ဒသမတန္း) ကို ၁၉၉၀ မွာ ေအာင္ျမင္ျပီး၊

၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာအေဝးသင္ တကၠသိုလ္ ကေန ျမန္မာစာ အဓိကနဲ႔ ေက်ာင္းၿပီးပါတယ္။ အေဝးသင္ တက္ေနတုန္း၊ က်ေနာ့္ရြာနဲ႔ ေလးမိုင္ ေလာက္ ေဝးတဲ့ ရြာေလး တစ္ရြာမွာ မူလတန္းျပ ဆရာအျဖစ္ လုပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ အခု လက္ရွိကေတာ့ မဲေဆာက္ၿမိဳ႕၊ မယ္ေတာ္ ေဆးခန္းမွာ သုေတသန ဆိုင္ရာဆက္စပ္ ေဆာင္ရြက္ေပးသူ (Research Coordinator) အေနနဲ႔ေရာ၊ မယ္ေတာ္ ေဆးခန္းက ဖြင့္လွစ္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ သင္တန္းေတြမွာ သင္တန္းဆရာ အျဖစ္ပါေဆာင္ ရြက္ေပးပါတယ္။

(၂) ဘာျဖစ္လို ့ ျမန္မာျပည္က ထြက္ခြါလာခဲ့ ရပါသလဲ။

အျခားေသာ ျမန္မာျပည္သား ေတြလိုပါပဲ။ သည့္ထက္ပိုမို ေကာင္းၿပီး ပိုမို အဆင္ေျပတဲ့ ဘဝမ်ဳိးကို ရွာေဖြခဲ့တာပါ။ ရြာမွာက အၿမဲတမ္း ၾကံဳေနရတဲ့ လုပ္အားေပး (ေတာခုတ္၊ လမ္းေဖါက္) စတာေတြ၊ ေပၚတာေၾကး၊ ကင္းေၾကး၊ ျမဴနီစပါယ္ေၾကး၊ အစရွိတာေတြကို ေရွာင္ဖို႔ရယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္ရဲ႕ မိသားစု အသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္းျပဳတဲ့ လယ္ေျမေတြကို ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး အစီအစဥ္ အတြက္ ငါးေမြးကန္ တူးဖို႔ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ စစ္အစိုးရက မတရား သိမ္းပိုက္လိုက္ေတာ့ စား၊ ဝတ္၊ ေနေရး ဝင္ေငြအခက္အခဲေတြ၊ ဘ၀အက်ပ္အတည္းေတြ ေၾကာင့္ ခ်စ္တဲ့ ဇာတိရြာေလးက ထြက္လာခဲ့ရပါေတာ့တယ္။
(၃) ဆရာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ မဲေဆာက္ၿမိဳ ့ကို ေရာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း ပညာ ဆက္လက္ ဆည္းပူး ေလ့လာခြင့္ ရခဲ့ပံု ေလးေတြကို ေျပာျပေပးပါ။ ဘာသင္တန္းေတြ တက္ေရာက္ခဲ့ပါသလဲ။

ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း စက္ရံုတရံုမွာ စကားျပန္လုပ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ေဝါလ္ဗြီရွင္း (မဲေဆာက္) က အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီအိတ္စ္ HIV-AIDS ကာကြယ္ေရး ပညာေပး စီမံကိန္းမွာ စလုပ္တဲ့ အခ်ိန္က စ ၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ ပညာသင္ၾကားခြင့္ ရပါတယ္။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီအိတ္စ္၊ မ်ဳိးဆက္ပြား က်န္းမာေရး၊ မိသားစု စီမံကိန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပညာေတြကို ထိုင္းႏိုင္ငံသား၊ ႏိုင္ငံျခားသား သင္တန္း ဆရာမ်ားထံကေန ဆည္းပူး သင္ယူခြင့္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးပညာရွင္မ်ား အသင္း၊ မယ္လ ဒုကၡသည္စခန္းက ကရင္အမ်ဳိးသားမ်ားအတြက္ HIV-AIDS ပညာေပး လုပ္ေဆာင္မႈ အဖြဲ႔ေတြမွာ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္တဲ့ အခ်ိန္မွာလည္း လုပ္ငန္းခြင္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ၊ သင္တန္းေတြကိုလည္း တက္ခဲ့ပါတယ္။

မယ္ေတာ္ေဆးခန္းကို ေရာက္ၿပီး ေနာက္မွာေတာ့ မယ္ေတာ္ေဆးခန္းမွာ ဖြင့္လွစ္တဲ့ သူနာျပဳသင္တန္း၊ (Nursing Care training)၊ ၆ လ သင္တန္းကို တက္ခဲ့ပါတယ္။ သည္ကာလမွာပဲ ထိုင္းဘာသာစကားကို ဆက္လက္ ေလ့လာဖို႔အတြက္ ထိုင္းႏုိင္ငံ၊ ပညာေရးဌာနရဲ႕ ေကာေဆာ္ေနာ (Non-formal Education) - ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာ ဆက္သင္ေရးကို ဆက္သြယ္ၿပီး သတ္မွတ္ထားတဲ့ ရက္ေတြမွာ ပံုမွန္တက္ေရာက္ ဆည္းပူးခဲ့ပါတယ္။

၂၀ဝ၄-၂၀ဝ၅ မွာေတာ့ ျမန္မာ ေက်ာင္းသားေတြကို ပညာသင္ဆု ေထာက္ပံ့တဲ့ (Prospect Burma - Supplementary Grant Program) ကေန ပညာသင္ဆု (Scholarship) ရခဲ့တဲ့အတြက္ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕၊ ခ်ဴလာေလာင္ေကာင္း တကၠသိုလ္ (Chulalongkorn University)၊ လူထု က်န္းမာေရး ေကာလိပ္ (College of Public Health) မွာ လူထု က်န္းမာေရး မဟာဘြြဲ႔ (Masters of Public Health) ကို တက္ေရာက္ ဆည္းပူးခဲ့ပါ တယ္။

(၄) ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ပညာ သင္ၾကားတဲ့ပံုနဲ ့ ျမန္မာျပည္ ပညာေရး ဘယ္လို ကြာဟ ျခားနားပါသလဲ။

ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ပညာ သင္ၾကားတဲ့ပံုကိုေတာ့ က်ေနာ္ အရမ္း သေဘာက်ပါတယ္။ Textbooks လို႔ ေခၚတဲ့ သင္ရိုးညြန္းတမ္းကို သံုးေပမယ့္ ေက်ာင္းသားဟာ ဒီသင္ရိုးညႊန္းတမ္း ဖတ္စာအုပ္ တစ္ခုထဲကိုပဲ အားကိုးလို႔မရ ပါဘူး။ ေက်ာင္းဆရာကလည္း ဒီစာအုပ္ထဲက အေၾကာင္းအရာကိုပဲ မသင္ပါဘူး။ လက္ရွိ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အရာေတြ၊ ေက်ာင္းသားရဲ႕ လက္ေတြ႔ဘဝမွာ အသံုးဝင္မယ့္ အရာေတြကို သင္ရိုးညႊန္းတမ္းႏွင့္ တြဲၿပီး၊ ယွဥ္ၿပီး ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြကို သင္ၾကားေပးတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကို ေလ့လာေစပါတယ္။ ေက်ာင္း သားေတြရဲ႕ အရည္အခ်င္းကို ဆန္းစစ္တဲ့ အခ်ိန္မွာလည္း ၂ နာရီ ေမးခြန္း၊ ၃ နာရီ ေမးခြန္းနဲ႔ အရည္အခ်င္းကို မဆံုးျဖတ္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားရဲ႕ တႏွစ္လံုးမွာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ တဦးခ်င္း အလိုက္ ေလ့က်င့္ခန္း၊ အုပ္စု အလိုက္ ေလ့က်င့္ခန္း၊ လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ၊ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းမႈ အစရွိတဲ့ အျပဳအမူေတြ အားလံုးကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားၿပီး ေက်ာင္းသား တေယာက္ရဲ႕ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာမႈနဲ႔ ဘက္စံုစစ္ေဆးၿပီး ရသင့္တဲ့ အမွတ္ (Grade) ကို သတ္မွတ္တာပါ။ တဦးတေယာက္ခ်င္း လုပ္ရတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြ ျဖစ္ေစ၊ အုပ္စုဖြဲ႔ လုပ္ရတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြပဲ ျဖစ္ေစ၊ ေက်ာင္းသားေတြ အေနနဲ႔ အျပင္က စာအုပ္ေတြ၊ လိုအပ္ရင္ အျခားသူေတြကို ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းတာေတြ လုပ္ရပါတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ ဆိုရင္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းထဲက စာပဲသင္ၿပီး၊ အဲဒီအထဲကပဲ ေမးတယ္။ အျပင္က အေၾကာင္းအရာေတြ ထည့္ေရး မိရင္ေတာ့ က်ေနာ့္ အေတြ႔ၾကံဳအရ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ ေခၚၿပီး အစစ္ခံ၊ အဆူခံ ရမွာ က်ိန္းေသတယ္။ က်ေနာ္ ကိုယ္တိုင္ေရာ၊ သူငယ္ခ်င္း တခ်ဳိ႕လည္း ဒီလို ေခၚၿပီး သတိေပးတာ ခံရဖူး ပါတယ္။ တႏွစ္လံုး လုပ္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြ၊ ပံုမွန္ အိမ္စာေတြ၊ တြဲဖက္ တက္ရတဲ့ သင္တန္း (ဥပမာ -လူထုအက်ဳိးျပဳ သင္တန္း၊ ၾကက္ေျခနီ သင္တန္း) ေတြဟာ အတန္းတင္ စာေမးပြဲမွာ ဘာမွ အၾကံဳး မဝင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ထိုင္းပညာေရး စနစ္မွာေတာ့ အထက္မွာ ေျပာျပခဲ့တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း အိမ္စာ၊ သင္တန္းေတြ အားလံုး ဟာ ေနာက္ဆံုး စာေမးပြဲ အမွတ္ (Grade) ထဲမွာ သြားၿပီးေတာ့ အႀကံဳးဝင္ပါတယ္။ စဥ္ဆက္မျပတ္ ပညာေရးနဲ႔ ေက်ာင္းဖြင့္တဲ့ ႏွစ္စကေန ႏွစ္ဆံုးတဲ့အထိ ေန႔စဥ္၊ အပတ္စဥ္ ပံုမွန္ ဆည္းပူး ေလ့လာဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ပညာေရး စနစ္လို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ပံုမွန္ ႀကိဳးစား ေလ့လာမွလည္း ပညာတျဖည္းျဖည္း ျပည့္၀လာမယ္ မဟုတ္လား။
(၅) ဆရာ တက္ခဲ့တဲ့ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ပညာေရး ဆိုတာ ဘာလဲ ဆရာ၊ အေသးစိတ္ ရွင္းျပေပးပါလား၊ ဆရာ ဘာျဖစ္လို ့ တက္ေရာက္ခဲ့ပါသလဲ၊

“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဆိုတာက ထုိင္းစကားနဲ႔ပါ။ ျမန္မာလို ဘာသာ ျပန္ရင္ေတာ့“ေက်ာင္းသင္ ပညာေရး စနစ္ ျပင္ပ ႏွင့္ အဆင္ေျပသလို၊ မိမိ ႏွစ္သက္ရာ၊ ၀ါသနာပါရာကို ေလ့လာသင္ယူျခင္း” လို႔ တိုက္ရိုက္ ဘာသာျပန္ႏိုင္ပါတယ္။ ထိုင္းဘာသာလိုကေတာ့ การศึกษานอกระบบ (กศน.) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အဂၤလိပ္လို ကေတာ့ (Non Formal Education) လို႔ ဘာသာျပန္ဆို ၾကပါတယ္။ ထိုင္းမွာ က်ေနာ္ ေရာက္စတုန္းက ထိုင္းစာ မတတ္ေတာ့ အရမ္း အခက္အခဲ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ့္ရဲ႕ ထိုင္း သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ကူၿပီး သင္ေပးေတာ့ က်ေနာ္ ေရးတတ္၊ ဖတ္တတ္လာပါတယ္၊ ဒီေတာ့ ထိုင္း ဘာသာကို ပိုၿပီး ေလ့လာလိုတယ္။ ထိုင္းဘာသာနဲ႔ ေရးထားတဲ့ စာအုပ္မ်ဳိးမ်ဳိးကိုလည္း ဖတ္ခ်င္လာတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ထိုင္းတစ္ေယာက္ အကူအညီနဲ႔ က်ေနာ္ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” တက္ခဲ့တယ္။ ထိုင္းမွာလည္း ေအာင္လက္မွတ္ ရႏိုင္ပါတယ္။

ထိုင္းပညာေရး ဥပေဒထဲမွာလည္း ျမန္မာျပည္သား ျဖစ္ေပမယ့္ ရိုးရိုးဘြဲ႔ ရတဲ့အထိ တက္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ေမာင္မယ္ သစ္လြင္ ႀကိဳဆိုပြဲေန႔မွာပဲ သိခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ့္ လက္ေတြ႔ မွာေတာ့ အဲဒီ မူဝါဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖၚ ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ ပညာေရး အရာရွိေတြ အေပၚမွာလည္း မူတည္တာေပါ့ေလ။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ ထိုင္းသူငယ္ခ်င္းေတြ ရလာတယ္။ သူတို႔က က်ေနာ့္ကို ျမန္မာျပည္သား မွန္း သိေပမဲ့ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈ မရွိၾကပါဘူး။ ကိုယ္ကလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ခြဲမထားဖို႔လည္း လိုတာေပါ့ေလ။

(၆) “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ မူ၊ လယ္၊ ထက္ ပညာေရး တပိုင္းတစနဲ ့ေက်ာင္းထြက္ထားခဲ့ရတဲ့ လူငယ္ေတြ။ သက္ႀကီးေတြအတြက္ အင္မတန္ တန္ဖိုးရွိတယ္လို ့သိရပါတယ္။ ဘယ္လို အေထာက္အကူ ဘယ္လို ျဖစ္ပါသလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ ဆရာ၊

“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ ပညာတစ္ပိုင္းတစ္စ၊ တစ္ဝက္တစ္ပ်က္နဲ႔ ေက်ာင္းထြက္ရတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ သက္ႀကီးေတြ အတြက္ တန္ဖိုးရွိတာ အင္မတန္မွ မွန္ကန္ပါတယ္။ ထိုင္းပညာေရးစနစ္မွာ အသက္ (၄ ႏွစ္ မွ ၆ ႏွစ္ အထိ) မူလတန္းအတြက္ ျပင္ဆင္ေပးတဲ့ ပညာေရး၊ ျမန္မာျပည္မွာဆို မူႀကိဳနဲ႔ တူမယ္၊ အဲဒါကို (၃) ႏွစ္ ေနရပါတယ္။ အသက္ (၇ ႏွစ္ မွ ၁၂ ႏွစ္ အထိ) မူလတန္း (၆) ႏွစ္ ေနရပါတယ္။ ၆ တန္း အထိ။ အသက္ (၁၃ ႏွစ္ မွ ၁၅ ႏွစ္ အထိ) အထက္တန္း အစပိုင္း (အထက္တန္းေအာက္ဆင့္ ၇၊ ၈၊ ၉ တန္း) ကို (၃ ႏွစ္) ေနရတယ္။ အသက္ (၁၆ ႏွစ္ မွ ၁၈ ႏွစ္ အထိ) အထက္တန္း အဆံုးပိုင္း (အထက္တန္း အထက္ဆင့္ ၁၀၊ ၁၁၊ ၁၂ တန္း) (၃ ႏွစ္) ေနရတယ္။ စုစုေပါင္း၊ အေျခခံပညာကို ၁၅ ႏွစ္ ေနရတယ္။ အဲဒီမွာ အေျခအေနအရ၊ အေျခခံ ပညာေရး မၿပီးေသးခင္ ေက်ာင္းထြက္ရရင္ ပညာ ဆက္လက္သင္ယူႏိုင္တာက “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ပါပဲ။ ေက်ာင္းထြက္လူငယ္ေတြ၊ လူရြယ္၊ လူႀကီး အားလံုး တက္ခြင့္ရွိၾကတယ္။ တက္လည္း တက္ၾကပါတယ္။

“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” မွာ မူလတန္းကို (၂) ႏွစ္ တက္ရတယ္။ အထက္တန္း အစပိုင္းကို (၂ႏွစ္) တက္ရတယ္၊ အထက္တန္း အဆံုးပိုင္းကို (၂ႏွစ္) တက္ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ တခါမွ ေက်ာင္း မေနဘူးတဲ့ ေတာင္ေပၚ တိုင္းရင္းသားေတြ၊ မူလတန္းနဲ႔ ေက်ာင္းထြက္ လိုက္ရတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ အထက္တန္း အစပိုင္း ၿပီးတာနဲ႔ ေက်ာင္းထြက္ရတဲ့ လူငယ္ေတြ အတြက္ေရာ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အရင္က အထက္တန္း အစပိုင္း ေအာင္ၿပီးတာနဲ႔ အစိုးရ အလုပ္ဝင္တဲ့ လူေတြ၊ သူတို႔အတြက္ မိမိ ရာထူး တိုးတက္ေရး အတြက္လည္း ပညာ ဆက္လက္ သင္ယူႏိုင္ပါတယ္။ အသိပညာကို ဆက္လက္ ရွာေဖြႏုိင္ၾကတာပါ။

ဆင္းရဲၿပီး မိသားစုကို ေထာက္ပံ့ေနရတဲ့ လူငယ္၊ လူရြယ္ေတြအတြက္ အညြန္႔ တလူလူနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္ အတြက္ ပညာကို ဆက္လက္ ဆည္းပူးႏိုင္တဲ့ အဖိုးတန္ ေနရာေလး တစ္ခုပါ။ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” တခန္းတည္းမွာ ဆိုရင္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္ ၁၆ ႏွစ္ အရြယ္ ဆယ္ေက်ာ္သက္က ေနၿပီးေတာ့ အသက္ ၄၀ ႏွစ္ ၅၀ ႏွစ္ အရြယ္ ဦးဦး၊ ေဒၚေဒၚေတြလည္း ပါတယ္။ ကုန္တိုက္မွာ ေစ်းေရာင္းေနတဲ့ အေရာင္းစာေရး၊ အေရာင္း စာေရးမေလးေတြလည္း ပါတယ္၊ အခ်ဳိ႕ေသာ ရဲအရာခံ (တပ္ၾကပ္အဆင့္) ေတြလည္း ပါတယ္။ မတူညီတဲ့ အသက္အရြယ္၊ အလုပ္အကိုင္ေတြ ျဖစ္ေနေပမယ့္ အဲဒီမွာ အခါအားေလ်ာ္စြာ အုပ္စုဖြဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ရတာေတြ ရွိပါတယ္။ နားလည္မႈေတြ၊ ညွိႏိႈင္းမႈေတြ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါက လူမႈေရး အျမင္ကိုလည္း က်ယ္ျပန္႔ေစပါတယ္။ ပညာေရး တြဲဖက္ တန္ဖိုးေတြပါ။
၇) “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” မွာ ဘာေတြကို ေလ့လာရပါသလဲ၊

“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” မွာ ထိုင္းဘာသာ၊ အဂၤလိပ္ ဘာသာ၊ သခၤ်ာဘာသာ၊ သိပၸံဘာသာ၊ လူမႈေရး ဘာသာနဲ႔ (Life Skills) လို႔ ေခၚတဲ့ လူမႈဘဝဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္မႈ ဘာသာေတြကို သင္ယူ ရပါတယ္။ ဘာသာရပ္တိုင္းမွာ အစိုးရ၊ ဗဟို “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” က သတ္မွတ္တဲ့ သူ႔ သက္ဆိုင္ရာ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြ ရွိေပမယ့္ ဆရာေတြ သင္ၾကားတဲ့ အခါမွာေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ တကယ့္လက္ေတြ႔နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး သင္ၾကားေပးပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းေတြကိုလည္း သင္ရိုးညႊန္းတမ္းမွာ ေဖၚျပထားတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ လံုးဝ မပတ္သက္တဲ့ တခ်ဳိ႕ေလ့က်င္ခန္းေတြ လုပ္ေစတယ္။ ဥပမာ - သိပၸံ ဘာသာရပ္မွာလွ်ပ္စစ္ အေၾကာင္းကို သင္တဲ့အခါ လွ်ပ္စစ္ စီးဆင္းပံုကို လက္ေတြ႔ ျပႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကို ေက်ာင္းေတြကို အုပ္စုဖြဲ႔ၿပီး အတန္းေရွ႕ မွာ တင္ျပေစတယ္။ အျခားေသာ အုပ္စုကို ေမးခြန္း ထုတ္ေစတယ္။ အေတြးအျမင္ေတြ ဖလွယ္ၾကတယ္။ ဆရာက အဲဒီ အခန္းထဲမွာ ထိန္းေပးတာ၊ ဆက္စပ္ ေပးတာေလာက္နဲ႔ လိုအပ္မွ ထပ္ျဖည့္ ေဆြးေႏြး ေပးတာမ်ဳိး လုပ္ပါတယ္။ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ေနာက္ဆံုး စာေမးပြဲႀကီးရဲ႕ အမွတ္က အမွတ္အားလံုးရဲ႕ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္သာ အၾကံဳးဝင္ပါတယ္။ ဘာသာရပ္တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုက မတူပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ စဥ္ဆက္မျပတ္ စစ္ေဆးျခင္းကို အသံုးျပဳပါတယ္။

(၈) “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” တက္ေရာက္ၿပီးေနာက္ ဘြဲ ့ရဖို ့အထိ ေမွ်ာ္မွန္းႏို္င္တယ္လို ့သိရပါတယ္၊ ရွင္းျပေပးပါ၊

“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” တက္ၿပီး ဘြဲ႔ရႏိုင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” မွာလည္း အတန္းစနစ္ ရွိတယ္။ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” အထက္တန္း အဆံုးပိုင္း ေအာင္တာဟာ ရိုးရိုး ေက်ာင္းသင္ ပညာေရး အထက္တန္း ေအာင္တာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တတၠသိုလ္ေတြကို ႏွစ္ မ်ဳိး ခြဲထားပါတယ္။ (Open University and Closed University) အဖြင့္တကၠသိုလ္နဲ႔ အပိတ္တကၠသိုလ္ လို႔ ေခၚမွာေပါ႔ေနာ္။ အဖြင့္ တကၠသိုလ္ကေတာ့ အဲဒီတကၠသိုလ္ကို ဝင္ခြင့္ ေျဖစရာ မလိုဘဲ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ ဘာသာရပ္ကို ေလွ်ာက္လႊာ တင္ၿပီး တက္လို႔ရတဲ့ တကၠသိုလ္ပါ။ အပိတ္ တကၠသိုလ္ကေတာ့ အဲဒီ တကၠသိုလ္က ႏွစ္စဥ္ က်င္းပတဲ့ ဝင္ခြင့္ စာေမးပြဲေတြကို ဝင္ေျဖၿပီး သတ္မွတ္ထားတဲ့ အမွတ္ (Grade) အလိုက္ ကိုယ္ရတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကို တက္ခြင့္ရတဲ့ တကၠသိုလ္ပါ။ ဒီေတာ့ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” က ေအာင္တဲ့ သူေတြဟာ အဖြင့္ တကၠသိုလ္ကို တက္ၿပီး ဘြဲ႔ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အႁပင္ (Sukhothai Thamathirat Open University) ဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ နာမည္ႀကီး အေဝးသင္ တကၠသိုလ္တခုပါ။ အဲဒီ တကၠသိုလ္က တဆင့္လည္း တက္ၿပီး ဘြဲ႔ယူ ႏိုင္ပါတယ္။ အခု က်ေနာ္ အဲဒီတကၠသိုလ္မွာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ၊ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရး အဓိက ဘာသာနဲ႔ တက္ေရာက္ ေလ့လာေနပါတယ္။ အဲဒီတကၠသိုလ္က ရိုးရိုးဘြဲ႔ရဖို႔ အတြက္ ဘာသာရပ္ ၂၄ ဘာသာ ေျဖဆို ေအာင္ျမင္ရပါတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္ အတိုင္း တႏွစ္ကို ၆ ဘာသာ ေျဖဆို ေအာင္ျမင္ႏိုင္ရင္ ၄ ႏွစ္ နဲ႔ ဘြဲ႔ရမယ္။ တကၠသိုလ္က အမ်ားဆံုး ၁၂ ႏွစ္အထိ ေျဖခြင့္ ျပဳထားပါတယ္။ အမ်ားစုက အလုပ္တဖက္နဲ႔ ဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႕ ၅ ႏွစ္ ၆ ႏွစ္ နဲ႔မွ ဘြဲ႔ရၾကတယ္။

(၉) ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္းမွာရွိတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္း ျမန္မာလူငယ္ေတြနဲ ့ ပညာ ဆက္သင္ၾကားခ်င္တဲ့ လူငယ္ေတြအတြက္ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” သင္တန္းကို တက္ေရာက္ သင္ၾကားခြင့္ ရွိပါသလားဆရာ၊ ဘယ္လို ဆက္သြယ္ရမလဲ၊

ထိုင္းစာ အေျခခံ ေရးတတ္၊ ဖတ္တတ္တဲ့၊ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္တဲ့သူ အားလံုး “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” တက္လို႔ ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ နယ္စပ္ၿမိဳ႕ေတြလို ျမန္မာ ေရႊ႕ေျပာင္းေဒသက ျပည္သူလူထုေတြ တက္လို႔ ရပါတယ္။ ပညာေရး အခြင့္အေရးတစ္ခုပါ။ ဘန္ေကာက္ ၿမိဳ႕ထဲမွာလည္း တက္ေနတဲ့ လူေတြရွိပါတယ္။ ဘာလို႔ ေျပာႏိုင္သလဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာတုန္းက က်ေနာ္ စာသင္ေပးခဲ့ဘူးတဲ့ က်ေနာ့္ တပည့္ေလး တစ္ေယာက္ ဆိုရင္ က်ေနာ္ ဘန္ေကာက္ေရာက္တိုင္း က်ေနာ့္ကို ေနရာတကာ လိုက္ပို႔ၿပီး ဧည့္ခံတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္က က်ေနာ္ ေရာက္ေတာ့ သူက က်ေနာ့္ကို “ဆရာ ဒီတနဂၤေႏြေတာ့ က်ေနာ္ မအားဘူး “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” တက္ရမယ္၊ ညေနမွ ဆရာ့ကို လာေတြ႔မယ္” လို႔ ဖုန္းနဲ႔ လွမ္းေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူက ျမန္မာျပည္မွာ ၈ တန္း ေလာက္နဲ႔ပဲ ေက်ာင္းထြက္ၿပီး ထိုင္းမွာ အလုပ္ လာလုပ္ ေနရတဲ့သူပါ။ သူက ေျပာေသးတယ္၊ တကယ္လို႔ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” အထက္တန္းေလာက္ ေအာင္ရင္ေတာ့ သူလက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ ေနရာမွာပဲ သူ႔ သူေဌးက စာေရး ျပန္ခန္႔မယ္၊ လစာလည္း တိုးမယ္၊ အလုပ္ၾကမ္းလည္း မလုပ္ ရေတာ့ဘူးတဲ့ေလ။ ဆက္သြယ္ဖို႔ ကေတာ့ ၿမိဳ႕ေတြက ရွိေနတဲ့ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ေနရာ (ေက်ာင္း) ကိုပဲ ဆက္သြယ္ ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္က မတူၾကဘူး၊ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ လြယ္လြယ္ကူကူ လက္ခံတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ေနရာ မရွိေတာ့လို႔ လက္မခံေတာ့ဘူး လို႔ ျငင္းဆို ႏိုင္တာေပါ့။ က်ိန္းေသ ေျပာႏိုင္တာ တစ္ခုကေတာ့ အားလံုး တက္ခြင့္ရွိတယ္။ တက္တဲ့သူေတြလည္း ထုိင္းႏုိင္ငံ အႏွံ႔အျပားမွာ ရွိေနတယ္ေလ။ ကိုယ္ေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြမွာ ဆက္သြယ္ စံုစမ္းၾကည့္ပါ။

(၁၀) လက္ရွိ ေရႊ႕ေျပာင္း ျမန္မာေက်ာင္းေတြက ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားနဲ ့ ေက်ာင္းျပင္ပေရာက္ ကေလးေတြအတြက္ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ ဘယ္လို အေထာက္အကူ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ၊

လက္ရွိ ျမန္မာ ေရႊ႕ေျပာင္း ေက်ာင္းက ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြဆိုရင္ သူတို႔ လက္ရွိ တက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းက ေအာင္လက္မွတ္ေတြက ဘယ္အစိုးရကမွ အသိအမွတ္ မျပဳတာ၊ ပံုမွန္အားျဖင့္ အဲဒီ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ထိုင္း အေျခခံ ရွိေနၿပီးသားပါ။ နည္းနည္းပါးပါး ထပ္ၿပီးေတာ့ စာဖတ္အား တိုးျမွင့္ လိုက္ ရင္ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ကို ဆက္တက္ႏိုင္ၿပီး အဆင့္ျမင့္ ပညာေရးကို ထိုင္းဘာသာနဲ႔ ဆက္ ေလ့လာ ႏိုင္မွာ ေပါ့။ အဲဒီလိုပဲ ေက်ာင္းတဝက္တပ်က္နဲ႔ အလုပ္ လုပ္ေနၾကရတဲ့ ျမန္မာကေလးေတြ ေထာင္ေသာင္း မ်ားစြာဟာလည္း ဆက္တက္ႏိုင္တာပဲေပါ့။
(၁၁) ျမန္မာျပည္ ပညာေရးမွာ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” လိုမ်ဳိး လိုအပ္ခ်က္ကို ေဆြးေႏြးေပးပါဦး၊ ဘယ္လို တန္ဖိုးရွိမလဲဆရာ။

ျမန္မာျပည္ ပညာေရးမွာ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” လို ပညာေရးမ်ဳိး၊ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေနပါတယ္။ အဲဒါမွ တကယ့္ အသိပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္၊ အရည္အခ်င္း ျပည့္ဝတဲ့ ကာယ၊ ဥာဏလုပ္သားေတြ ေမြး ထုတ္ ႏိုင္မွာေလ။ ဆရာလည္း သိတဲ့အတိုင္းပဲ။ အခုလက္ရွိ ျမန္မာျပည္က ကေလးေတြ ေက်ာင္းထြက္ႏႈန္း အရမ္းျမင့္ ေနတယ္မဟုတ္လား။ ဆိုေတာ့ကာ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” က ေက်ာင္းျပင္ပေရာက္ ကေလးေတြ အတြက္ ဆက္လက္ ပညာ ဆည္းပူးႏိုင္ခြင့္ ရွိတဲ့ေနရာ ျဖစ္လာရမွာ။ တကယ္လို႔ ကေလးတေယာက္က ၇ တန္းနဲ႔ ေက်ာင္းထြက္ၿပီး မိသားစု စား၊ ၀တ္၊ ေနေရးအတြက္ အလုပ္ထြက္လုပ္ရၿပီ ဆိုၾကပါစို႔။ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ကေန ေက်ာင္းဆက္တက္ခြင့္ ရွိေနမယ္။ (ကေလးေတြကို ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ေတာ့ အလုပ္ မလုပ္ ေစခ်င္ ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္ လက္ေတြ႔ဘ၀မွာ အမ်ားႀကီးပဲ ရွိေနတာ စိတ္မေကာင္းစရာပါ။) တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ ေက်ာင္း မထြက္ခ်င္ၾကပါဘူး။ စာလည္း ဆက္သင္ခ်င္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မိသားစု စားဝတ္ေနေရးအတြက္ အလုပ္ ထြက္ လုပ္ရတာ။ အဲဒီလို ကေလးေတြ အတြက္ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ သိပ္တန္ဖိုး ရွိပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံက “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” မွာ အသက္ ၂၀ ဝန္းက်င္ စစ္သားေတြေရာ၊ စက္ရံုအလုပ္ရံုက စာေရးမ ေတြေရာ၊ ပန္းရံ ဆိုက္၊ ကန္ထရိုက္ေတြေရာ တက္ၾကပါတယ္။ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ကေန တဆင့္ သူတို႔ရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းခြင္ အရည္အေသြးေတြကို ျမွင့္တင္ႏိုင္ပါတယ္။ ထိုင္းႏုိင္ငံရဲ႕ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ ပညာေခတ္ကို ပံုေဖၚေပးေနတာျဖစ္တယ္။

(၁၂) အျခား ဆရာထပ္ျဖည့္ ေျပာျပခ်င္တဲ့ အရာေတြ ေျပာျပႏုိင္ပါတယ္။

“ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ ကၽေနာ္တို႔ ျမန္မာ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းမွာ လူသိမ်ားတဲ့ ျမန္မာစကားပံု တစ္ခုနဲ႔ ထပ္တူ သြားက်ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ “ပညာလို - အိုသည္မရွိ” ဆိုတဲ့ စကားပံုပါ။ အဲဒါ အျပင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ ဒါမွမဟုတ္ လူေတြအေတာ္ မ်ားမ်ား ေျပာေနတဲ့ အရည္အေသြး နိမ့္က် ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္ ပညာေရး စနစ္ကို ျပန္လည္ ျပဳျပင္ ျမွင့္တင္တဲ့အခ်ိန္မွာ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ဟာ တစ္ခန္း တစ္က႑ အေနနဲ႔ အေထာက္ အကူ ျပဳႏုိင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ခံစားရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ျမန္မာျပည္သား တေယာက္ အေနနဲ႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရးမွာ ပညာေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒေတြကိုသာ ခ်မွတ္ ပိုင္ခြင့္ရွိခဲ့ရင္၊ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အခက္အခဲ အမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ပညာ သင္ၾကားခြင့္ ဆံုးရံႈးခဲ့တဲ့ (ပညာ သင္ၾကားခြင့္ မရခဲ့တဲ့) အကိုအမ၊ ညီငယ္ ညီမငယ္ေတြအတြက္ “ေကာ ေဆာ္ ေနာ” ကို က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရးစနစ္မွာ အျမန္ဆံုး အေကာင္အထည္ ေဖၚသြားခ်င္ပါတယ္။

အခုလို ျပည့္ျပည့္စံုစံုနဲ႔ ဆရာ့ရဲ႕ ကိုယ္ပုိင္ျဖတ္သန္းမႈ၊ ဆရာ့ရဲ႕ အျမင္သေဘာထား ေတြကို တင္ျပ ေပးတဲ့အတြက္ အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
ေမာကၡပညာေရး မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာအဖြဲ႔က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းသည္။